Pembinaan Negara : Dari Malayan Union ke Persekutuan Tanah Melayu.

Salam,

Kesempatan mempelajari mata pelajaran "An Introduction to the Malaysian Constitution" semasa berada di tahun asas UNITEN terus menyemarakkan lagi semangat penulis dalam memahami sejarah dan asal usul negara kita ini. Walaupun belajar di bidang Teknologi Maklumat (IT), tetapi peluang yang disediakan oleh pihak universiti tidaklah sekali-kali dilepaskan. Pada mulanya agak pelik juga; apa perlunya pelajar jurusan IT diwajibkan belajar akan perlembagaan? Bukankah subjek itu lebih sesuai bagi mereka yang belajar bidang-bidang yang berkaitan seperti undang-undang? Ramai diantara rakan-rakan termasuk penulis sendiri, pada mulanya merasakan tidak ada keperluan kepada kami belajar akan subjek sedemikian. Tetapi, rupa-rupanya, pihak pengurusan universiti ketika itu (2003) tahu dan faham benar akan keperluan bagi kami mempelajarinya. Penulis sendiri mula faham akan kepentingan perlembagaan untuk dipelajari setelah menilai keadaan semasa semenjak 5-6 tahun yang lepas. Perlembagaan sebenarnya menjamin hak-hak kita yang tersendiri sebagai warganegara dan rakyat di bumi bertuah Malaysia ini. Kita akan mengetahui lebih lanjut mengenainya apabila tiba pada perbincangan yang berkaitan perlembagaan nanti.

Tanah Melayu sebelum perang dunia kedua.

Sebelum Perang dunia ke-2, Tanah Melayu sebagai satu entiti adalah tidak wujud. Pada masa berkenaan, bahagian-bahagian Nusantara terbahagi kepada beberapa kawasan yang dipengaruhi kuasa asing. Negeri Kedah, Perlis, Kelantan, dan Terengganu berada di bawah pengaruh Siam sehingga 1909 dimana British mengambil alih. Negeri Sembilan, Selangor, Perak dan Pahang pula berada di bawah pengaruh British dengan pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Bagi Johor pula, ia berjaya mengekalkan status sebagai negeri Melayu yang bebas pengaruh asing pada mulanya tetapi hubungan baik pemerintah Johor ketika itu dengan British akhirnya menyebabkan seorang penasihat British diletakkan di Johor. Pulau Pinang, Melaka dan Singapura pula diletakkan di bawah satu pentadbiran yang berpusat di Singapura dan dinamakan sebagai Negeri-negeri Selat. Kewujudan 9 Negeri-Negeri Melayu selepas kejatuhan Melaka jelas menolak sebarang teori untuk menafikan orang-orang Melayu sebagai peneroka & penduduk asal di Semenanjung Tanah Melayu. Tuduhan-tuduhan bahawa orang Melayu berasal dari Indonesia juga adalah tidak berasas sama sekali kerana Indonesia tidak tertubuh sebelum 1945. Sebelum perjanjian Inggeris-Belanda pada 1824, kawasan Tanah Melayu, Sumatera, Riau, Jawa dan Borneo adalah sebenarnya satu kawasan yang disebut Nusantara. Hanya selepas perjanjian itulah, barulah terpisah antara Negeri-negeri di Nusantara ini di bawah pengaruh kuasa asing masing-masing. Sungguhpun begitu, sebelum meletusnya perang dunia kedua, warga Nusantara masih bebas bergerak dan berhijrah ke mana-mana kawasan Nusantara tanpa sebarang sekatan dan masyarakat ketika itu boleh menerima atas semangat serumpun, sebahasa, seagama, sebudaya.

Tanah Melayu selepas Perang Dunia Kedua.

Selepas penduduakn Jepun di Tanah Melayu berakhir pada 1945, dalam masa 2 minggu sebelum kedatangan semula British, pihak Komunis ataupun lebih dikenali sebagai Bintang Tiga telah mengganas sekali lagi dan membunuh mereka-mereka yang dituduh sebagi tali-barut Jepun satu ketika dahulu. Keganasan Bintang Tiga tidak dapat tidak dikaitkan dengan sentimen kebencian melampau terhadap Jepun yang melayan orang-orang Cina di Tanah Melayu ketika pendudukan mereka dengan amat kejam sekali. Bintang Tiga pula, diketahui umum dimonopoli oleh kaum Cina. Jepun amat benci kepada orang-orang Cina ketika itu kerana peperangan yang berlaku antara Jepun dan China di Tanah Besar China sendiri. Lain pula kepada orang-orang Melayu, layanan yang diberikan Jepun adalah lebih ringan secara umumnya, tetapi tidak dinafikan terdapat kes-kes dimana orang-orang Melayu juga disiksa dengan teruk sekali. Oleh kerana yang demikian, Bintang Tiga ketika itu mungkin tersalah faham, terutama kepada orang-orang Melayu yang bekerja di dalam pentadbiran kerajaan semasa pendudukan Jepun dan mereka ini dijadikan mangsa keganasan dan dituduh sebagai tali barut Jepun.

Sepanjang tahun 1945 ke 1946, Tanah Melayu diletakkan dibawah Pemerintahan Tentera British. Sepanjang tempoh ini, pelbagai usaha telah dilakukan oleh British untuk mewujudkan satu wilayah baru yang terdiri daripada Pulau Pinang, Melaka, Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Melayu tidak bersekutu. Singapura pula kekal sebagai tanah jajahan yang berasingan. Persekutuan baru ini akan dinamakan sebagai Malayan Union. Di bawah Malayan Union, negeri-negeri Melayu akan berubah status daripada negeri naungan kepada tanah jajahan. Ini bermakna, negeri-negeri Melayu akan menjadi seperti Pulau Pinang, Melaka dan Singapore di mana Raja-Raja Melayu akan hilang kuasa ke atas negeri baginda masing-masing kecuali dalam adat istiadat Melayu dan Agama Islam sahaja. Rakyat akan dikehendaki taat dan setia kepada Ratu England. Seorang Gabenor British akan dilantik menjadi pemerintah dan pesuruhjaya-pesuruhjaya British akan diletakkan di setiap negeri . Bagi kerakyatan pula, Malayan Union menggunakan prinsip "Jus Soli" dengan syarat-syarat yang cukup longgar. Semua orang, termasuk imigran Cina dan India yang sebelum ini tidak diiktiraf sebagai rakyat Sultan di negeri-negeri Melayu diterima menjadi masuk dengan mudah menjadi warganegara. Orang-orang Melayu pula bakal kehilangan hak sebagai pribumi dengan penerimaan mudah sebegini.

Penentangan terhadap Malayan Union.

Malayan Union diisytiharkan pada 1 April 1946 dengan Edward Gent menjadi Gabernor pertamanya serta Kuala Lumpur dijadikan ibu negeri. Pengisytiharan Malayan Union telah dipulaukan oleh Raja-Raja Melayu kerana baginda sekalian mendengar pandangan dan rintihan orang-orang Melayu yang kuat menentang gagasan ini. Sebelum pengisytiharan tersebut, Raja-Raja Melayu telah dipaksa, diugut dan diperdayakan oleh Harold MacMichael untuk menandatangani surat penyerahan kuasa kepada Ratu England. Terdapat Raja-Raja Melayu yang diugut oleh MacMichael untuk mendedahkan kononnya penglibatan baginda dengan Jepun semasa pendudukan Jepun dengan tujuan untuk memburukkan nama baik Baginda. Tidak kurang juga ada yang ditipu dan diberi janji-janji yang tidak benar belaka hanya kerana inginkan tandatangan tersebut.

Di pihak bukan Melayu, mereka menyambut Malayan Union dengan baik sekali kerana mereka bakal mendapat kerakyatan dengan mudah. Tetapi, berlainan pula penerimaan orang-orang Melayu. Orang-orang Melayu menentang Malayan Union atas beberapa faktor. Antaranya ialah kebiadapan MacMichael yang memaksa Raja-Raja Melayu menandatangani surat persetujuan menyerahkan kuasa. Selain itu, perlembagaan Malayan Union sendiri bakal menyaksikan Tanah Melayu akan kekal di bawah penjajahan, menjadi hamba di bumi sendiri. Kaum pendatang pula dilihat bakal mendapat kerakyatan dengan mudah sedangkan mereka tidak berhak akannya. Hak-hak orang Melayu juga dilihat bakal terhapus kerana tidak ada lagi kuasa memerintah dan mentadbir oleh orang Melayu sendiri. Dengan wujudnya Malayan Union nanti, maka hilanglah kerajaan-kerajaan Melayu yang selama ini adalah kesinambungan daripada kewujudan Empayar Melaka yang satu kerika dahulu amat hebat, menjadi pemimpin kepada seluruh Nusantara.

Atas kesedaran inilah, 41 persatuan Melayu telah mengadakan satu pertemuan di Kelab Sultan Sulaiman, Kuala Lumpur pada 1 Mac 1946. Pertemuan ini dikenali sebagai Kongres Kebangsaan Melayu SeMalaya dan telah dirasmikan oleh Sultan Selangor. Antara hasil daripada Kongres ini ialah pembentukan Pergerakan Kebangsaan Melayu dan berjuang untuk menentang Malayan Union. Raja-Raja Melayu pula telah menghantar bantahan kepada Parlimen British dan telah mengambil tindakan undang-undang untuk menarik balik tandantangan yang telah diturunkan semasa lawatan MacMichael sebelum itu. Selepas pengisytiharan Malayan Union dipulaukan Raja-Raja Melayu, Edward Gent cuba untuk mengajak Raja-Raja Melayu membuat rundingan tetapi ia telah ditolak oleh Raja-Raja Melayu. Sultan Johor telah mencadangkan kepada semua Raja-Raja Melayu supaya berangkat ke England untuk mengemukakan bantahan kepada British.

Rentetan penentangan inilah, orang-orang Melayu, hasil daripada pertemuan bersejarah di Kelab Sultan Sulaiman telah menubuhkan sebuah pertubuhan kebangsaan yang dikenali sebagai "Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu" - PEKEMBAR atau di dalam bahasa Inggerisnya, "United Malays National Organisation" - UMNO. UMNO ditubuhkan pada 11 Mei 1946 di Istana Besar, Johor Bahru. UMNO yang ditubuhkan ini terdiri daripada puluhan persatuan-persatuan Melayu seluruh Tanah Melayu dan perjuangan utamanya tidak lain tidak bukan ialah menentang Malayan Union dan mengembalikan kuasa kepada orang-orang Melayu dan Raja-Raja Melayu. Pada ketika ini juga, Malcolm MacDonald tiba di Singapura dan memegang jawatan sebagai Gabenor-Jeneral Malayan Union.

Persekutuan Tanah Melayu, 1948

Penentangan UMNO terhadap Malayan Union bukanlah sebuah penentangan berbentuk fizikal dalam ertikata tidak membabitkan peperangan dengan persenjataan. Tetapi perjuangan UMNO pada ketika itu adalah melalui politik dan kuasa, di mana apa yang penting ialah untuk kebaikan dan masa depan orang Melayu. Mereka sedar dan faham, sekiranya mereka mengangkat senjata untuk menentang British ketika itu, sudah tentu dengan mudah orang-orang Melayu menjadi abu. Dan sekiranya ini terjadi, bertambah mudahlah agenda British untuk menguasai Tanah Melayu sepenuhnya dan mudahlah untuk kaum imigran menjadi warganegara. Oleh yang demikian, UMNO telah mengemukakan cadangan untuk mewujudkan sebuah persekutuan baru bagi menggantikan Malayan Union. Cadangan telah disampaikan kepada Malcolm MacDonald, Edward Gent dan Raja-Raja Melayu. Dalam masa yang sama juga, persidangan UMNO merumuskan bahawa mereka tidak mengiktiraf Perjanjian Malayan Union hasil usaha MacMichael sekaligus menolak pengiktirafan terhadap Malayan Union.

Hasil daripada cadangan UMNO ini, satu perlembagaan baru untuk Persekutuan Tanah Melayu telah dibentuk melalui satu persidangan antara UMNO, Raja-Raja Melayu dan pihak British. Hasilnya, Malayan Union akan dbubarkan dan digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu. Pada 24 Julai 1947, penubuhan Persekeutuan Tanah Melayu diumumkan di London. Pada 21 Januari 1948, Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu ditandatangani di Kuala Lumpur oleh 9 orang Raja-Raja Melayu dan Pesuruhjaya Tinggi British. Ini menandakan berkahirnya era Malayan Union di Tanah Melayu. Seterusnya, pada 1 Februari 1948, Persekutuan Tanah Melayu telah secara rasminya diisytiharkan bagi menggantikan Malayan Union.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu (PTM) dilihat lebih adil kepada orang Melayu dan Raja-Raja Melayu. Disamping itu, beberapa isu termasuk isu kerakyatan turut dijelaskan di dalam perlembagaan yang baru ini. Berikut merupakan beberapa ciri perlembagaan bagi Persekutuan Tanah Melayu.

1. PTM akan ditubuhkan dengan rasminya pada 1 Februari 1948. Ia akan terdiri daripada 9 negeri-negeri Melayu iaitu Perlis, Kedah, Selangor, Negeri Sembilan, Johor, Pahang, Terengganu dan Kelantan serta 2 buah negeri Selat, Melaka dan Pulau Pinang. Singapura pula kekal sebagai Tanah Jajahan British.

2. Kerajaan PTM akan diterajui oleh Pesuruhjaya Tinggi British.

3. Bagi membantu Pesuruhjaya Tinggi British, satu Majlis Mesyuarat Kerja (MMK) dan Majlis Undangan Persekutuan (MUP) telah ditubuhkan. MMK dianggotai 17 orang ahli dan MUP dianggotai 75 orang ahli dan dipengerusikan oleh Pesuruhjaya Tinggi British. [Bandingkan dengan Dewan Rakyat dan Dewan Negara di Parlimen hari ini. Kerajaan Persekutuan.]

4. Majlis Raja-Raja (MRR) hendaklah dibentuk dan bertanggungjawab menasihatiPesuruhjaya Tinggi British. [Bandingkan dengan zaman sebelum ini, Residen British berperanan 'menasihati' Sultan. Kini, sudah 'terbalik'.]

5. Majlis Mesyuarat Undangan Negeri (MUN) hendaklah dibentuk di setiap negeri dan berfungsi sama seperti MUP. Majlis ini dipengerusikan oleh Sultan. [Bandingkan dengan persidangan Dewan Undangan Negeri (DUN) hari ini.]

6. Jawatan Menteri Besar hendaklah diwujudkan bagi menggantikan jawatan Residen British. [Pengurangan kuasa British di negeri-negeri.]

7. Kuasa kerajaan negeri hendaklah diperluaskan dan meliputi perkara-perkara yang berkaitan seperti hal ehwal kewangan, kerajaan tempatan, kesihatan, agama dan tanah. [Perkara-perkara ini dibawah bidang MUN dan dipengerusikan oleh Sultan.]

8. Orang asing (imigran bukan Nusantara) diiktiraf sebagai warganegara Persekutuan Tanah Melayu ketika itu (1948) hendaklah mengikut seperti apa yang dikuatkuasakan seperti berikut. Mereka yang dikatakan warganegara ialah :

• Semua rakyat sesebuah Negeri Melayu. [Orang Melayu pelbagai suku adalah Rakyat Sultan, Rakyat Negeri Melayu.]
• Semua rakyat British yang lahir di Pulau Pinang dan Melaka dan menetap selama 15 tahun berturut-turut di mana-mana kawasan dalam persekutuan. [Termasuk orang Melayu dan bukan Melayu di Pulau Pinang dan Melaka.]
• Semua rakyat British yang lahir di mana-mana kawasan dalam persekutuan, atau bapanya lahir di mana-mana kawasan dalam persekutuan atau telah menetap di tempat berkenaan selama 15 tahun berturut-turut [Orang-orang bukan Melayu, amnya bukan rakyat Sultan, tetapi adalah rakyat British.]
• Semua orang yang telah dilahirkan dalam Persekutuan, bertutur dalam Bahasa Melayu dan mengamalkan adat dan budaya Melayu. [Mereka yang berasal dari Nusantara, dilahirkan di Persekutuan. Merujuk kepada bangsa Melayu khususnya dan orang Islam pelbagai bangsa yang telah berasimilasi dengan orang Melayu amnya.]
• Semua rakyat yang telah dilahirkan di mana-mana tempat dalam persekutuan, atau ibu bapanya yang telah dilahirkan di mana-mana kawasan dalam Persekutuan atau telah menetap di tempat berkenaan selama 15 tahun berturut-turut.

9. Syarat-syarat kerakyatan diperketatkan. Pemohon kerakyatan mesti mengangkat sumpah mengaku taat setia, berkelakuan baik dan boleh bertutur Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris. Syarat-syarat untuk mendapatkan kewarganegaraan PTM ialah

• Lahir di Tanah Melayu dan menetap sekurang-kurangnya 8 tahun daripada 12 tahun sebelum permohonan.
• Seseorang yang berhirjah ke Tanah Melayu dan tinggal sekurang-kurangnya 15 tahun daripada tempoh 20 tahun sebelum permohonan.

10. Pesuruhjaya Tinggi mempunyai kuasa mutlak bagi memelihara hak-hak istimewa orang Melayu dan juga kepentingan kaum-kaum lain. [Dibaca dengan 'nasihat' dari Majlis Raja-Raja seperti dijelaskan sebentar tadi.]

11. Raja-Raja Melayu kekal sebagai pemerintah di negeri masing-masing.

Dengan terbentuknya perlembagaan ini, Raja-Raja Melayu kekal sebagai raja berdaulat dan hak-hak baginda dalam urus tadbir negeri masing-masing masih kekal. Baginda juga berkuasa penuh ke atas urusan hal ehwal agama Islam dan adat isitadat Melayu. Yang menariknya perlembagaan ini, prinsip "Ketuanan Melayu" dapat dikekalkan dengan pengiktirafan kuasa Raja-Raja di negeri masing-masing serta hak-hak istimewa orang Melayu akan dipelihara. Pihak British nampaknya sedar bahawa tanpa jaminan terhadap hak-hak orang Melayu serta kedudukan raja-raja Melayu, kepentingan mereka akan terancam dan keamanan tidak dapat dicapai.

Bantahan terhadap Persekutuan Tanah Melayu

Walaupun rata-rata rakyat menerima pembentukan Persekutuan Tanah Melayu, tetapi tidak semua yang menerimanya dengan dada yang lapang. Orang-orang bukan Melayu, terutamanya tidak begitu menerima syarat kewarganegaraan yang diketatkan. Beberapa pertubuhan diwujudkan untuk menentang Persekutuan ini. Pertubuhan seperti All Malayan Council of Joint Action (AMCJA) [Kebanyakannya dianggotai oleh orang bukan Melayu] dan Pusat Tenaga Rakyat [Saki baki Nasionalis Melayu PKMM, haluan kiri, pro-Indonesia Raya] (PUTERA) mempunyai cadangan mereka yang tersendiri untuk perlembagaan sebuah kerajaan yang baru tersebut. AMCJA mencadangkan penyatuan seluruh Tanah Melayu dan Singapura, pemerintahan sendiri menerusi badan perundangan yang dipilih orang ramai, kuasa British dikurangkan, Raja-Raja Melayu sebagai Raja Berpelembagaan, Kerakyatan yang longgar, dan hal ehwal agama Islam dan adat istiadat orang Melayu terletak di bawah pentadbiran orang Melayu.

Pihak PUTERA pula membawa usul Bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi, konsep satu bangsa - "Melayu" sebagai nama kerakyatan [Tidak ada Cina, India, yang ada hanya Melayu. Semua bangsa warganegara dipanggil Melayu - konsep seperti Indonesia] penduduk PTM, Kerajaan British hendaklah dengan kerjasama Kerajaan Tanah Melayu bertanggungjawab atas pertahanan dan hal ehwal luar negeri serta bendera negara seharusnya mempunyai warna kebangsaan orang Melayu. Pada 1947, walaupun terdapat sedikit perselisihan antara mereka, gabungan AMCJA-PUTERA telah menghantar cadangan dan usul mereka kepada British, tetapi ianya tidak diendahkan. Akibatnya, berlakulah persitiwa "Hartal" yang mengakibatkan kerugian sebanyak £4 juta kepada ekonomi Tanah Melayu ketika itu [Ekonomi Tanah Melayu ketika itu sudah pun dikuasai orang bukan Melayu, terutama orang-orang Cina]. Pihak British hanya mahu berunding dengan UMNO dan Raja-Raja Melayu kerana majoriti sokongan ketika itu yakni orang Melayu ialah kepada UMNO dan Raja-Raja Melayu.

Rumusan

Sekiranya dilihat sekali imbas, cadangan yang dikemukakan oleh UMNO dan gabungan AMCJA-PUTERA adalah sama, malah dikatakan cadangan gabungan AMCJA-PUTERA itu seakan-akan Perlembagaan Malaysia sekarang. Tetapi harus diingat, cadangan AMCJA untuk melonggarkan syarat kerakyatan tidak dapat diterima. Malahan pula, pada cadangan oleh AMCJA-PUTERA, tidak jelas kedudukan Sultan dan Hak-Hak Istimewa Orang Melayu. Inilah yang menyebabkan British tidak dapat menerima mereka di dalam perundingan tersebut. Orang-Orang Melayu sendiri lebih percayakan UMNO sebagai wadah perjuangan kerana UMNO dilihat mempertahankan Ketuanan Melayu. Tambahan pula, anggota-anggota UMNO ketika itu terdiri daripada kalangan mereka yang dekat dengan raja-raja dan dipercayai oleh baginda. UMNO sendiri lahir di Istana. Dari yang demikian, keyakinan British untuk berunding dengan UMNO semakin bertambah atas dasar hubungan British dan kerajaan-kerajaan Melayu yang terjalin sejak sebelum perang dunia kedua lagi.

Perjuangan haluan kanan oleh UMNO nampaknya membuahkan hasil. Kita tidak nafikan usaha AMCJA-PUTERA tetapi perjuangan mereka nampaknya tidak berjaya. Apatah lagi, dengan adanya saki-baki haluan kiri, amatlah membimbangkan kiranya perjuangan mereka bakal menumpahkan darah sekali lagi dan yang menjadi mangsa ialah rakyat jelata. Dari perlembagaan ini lah nanti, akan menjadi asas kepada negara kita sekarang ini. Insya Allah, di dalam perbincangan yang akan datang mengenai topik berkaitan, kita semak semula proses kemerdekaan dan pembentukan Malaysia.

Sekian dahulu... kalau ada salah dan kesilapan fakta, jangan segan silu untuk dikongsikan bersama-sama.

Wassalamualaikum...